آشنایی با شغل مترجم

ترجمه در حال حاضر رواج بسیار زیادی پیدا کرده است. احتمالا روزی که چندین آگهی ترجمه نبینیم وجود نخواهد داشت. بسیاری از مترجمان به زبان های مختلف مقالتی را ترجمه میکنند و در سایتها به صورت الکترونیکی و یا در نشریات و مقاالت نشر می دهند. در حال حاضر چندین سایت خدماتی وجود دارد که به صورت ساده و حرفه ای اقدام به ترجمه میکنند. و یا سایت هایی هستند که مقاالت مورد نیاز اساتید و دانشجویان را ترجمه میکنند و فایلهای ترجمه خود را به فروش میرسانند.

  از بهترین کارهایی که مترجم به آن مشغول ترجمه کتاب است. مجهز شدن به علوم جدید در حال حاضر با خواندن کتاب‌های غیر فارسی امکان پذیر شده است به همین دلیل جامعه نیز به کتاب‌های ترجمه اقبال زیادی نشان می‌دهد.
 اما در عین حال زمینه های کاری متعددی را نیز برای مترجمان می توان تعریف کرد. حضور در موسسات دولتی، و شرکت‌هایی که نیاز به مترجم دارند و یا قرار گرفتن در بخش روابط عمومی بخشی از شرکت‌های بزرگ و حتی کارهای روزمره و ساده ترجمه گستره این شغل را نشان می‌دهد.
 در حال حاضر تقریباً تمامی زبان‌های زنده دنیا در ایران به صورت رسمی و غیررسمی تدریس می‌شوند و مترجم می‌تواند با فراگیری زبان های مختلف امکان ترجمه را فراهم کند.
 در این یادداشت تلاش می‌کنیم به چند پرسش پاسخ دهیم؛ مترجم کیست؟  چگونه می‌توان مترجم شد؟ اصول ترجمه کدامند؟ و همچنین تعرفه و دستمزد ترجمه را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
 مترجم کیست؟
 هر کس بتواند متنی را به صورت صحیح از یک زبان به زبان دیگر برگرداند مترجم است. مترجم یک شغل رسمی محسوب نمی شود و افراد می‌توانند صرف اینکه به زبان تسلط داشته باشند اقدام به ترجمه کنند. هر چند که بسیاری از موسسات هنگام استخدام مترجم مدرک مترجمی را نیز به عنوان یکی از شرایط پذیرش در نظر می‌گیرند اما به طور کلی نمی توان کسانی که دارای مدرک نیستند ولی توانایی ترجمه دارند را مترجم به حساب نیاورد.
msrt یکی از مدارک معتبری است که بسیاری آن را در سطح تافل می‌دانند. این مدرک معمولا برای ورود به  مقطع دکترا کاربرد دارد. افرادی که قصد مترجمی دارند چندان علاقه به این مدارک نشان نمی‌دهند به همین دلیل مترجمان علاقه زیادی به سایر مدارک مانند تافل و آیلتس پیدا می‌کنند.
 آیلتس و تافل دارای اعتبار بین المللی هستند و سنجش مناسبی برای علاقه مندان و مترجمان به حساب می‌آید. این آزمون ها در سطوح مختلفی برگزار می شود و داوطلب باید مهارت های قابل قبولی در گفتن، شنیدن، خواندن و نوشتن داشته باشد. مدارک تافل بیشتر مورد علاقه افرادی است که قصد مهاجرت به آمریکا را دارند و معمولا مترجمانی که چنین برنامه‌ای ندارند به سطوح مختلف آیلتس اکتفا می‌کنند.
 اما به دلیل آن که مترجمی همواره شغلی مجرد و تنها نیست و افراد معمولاً در کنار  مترجمی به سایر مشاغل دیگر در این حوزه مانند تدریس زبان های خارجه و غیره مشغول هستند، افراد زیادی نیز علاقه مند به دریافت مدرک تافل می‌باشند تا در صورت امکان به آموزش نیز بپردازند.

 رشته دانشگاهی مترجمی
  بیش از یک سده است که ترجمه در کشور ما نیز اهمیت پیدا کرده است. بسیاری علاقه مند به حضور در این مشاغل هستند. مهم ترین و فراگیرترین رشته مترجمی در دانشگاه های ایران مترجمی زبان انگلیسی است. در کنار زبان انگلیسی، زبان فرانسه و آلمانی هم تدریس می‌شود. البته که نباید از رشته عربی غافل شد. هر چند به طور مستقیم رشته مترجمی عربی نداریم اما بسیاری از فارغ التحصیلان رشته عربی و زبان و ادبیات عرب معمولا به عنوان مترجم این حوزه نیز شناخته می شود.
بر خلاف بسیاری از رشته های دانشگاهی دانشجویان مترجمی بعد از گذراندن دوره لیسانس مهارت های لازم را برای ترجمه به دست می‌آورند. بنابراین یکی دیگر از راه های ورود به بازار کار ترجمه، دریافت مدرک دانشگاهی زبان های خارجه است. در حال حاضر تمام دانشگاه‌های کشور اعم از آزاد، سراسری، پیام نور و غیر دولتی با ظرفیت‌های قابل توجه در این رشته‌ها دانشجو می‌پذیرند.
 چگونه می‌توان مترجم شد؟
 بهترین راه برای کسب توانایی های مترجم، حضور مستمر در کلاس‌های زبان است. بسیاری تلاش می‌کنند تا به صورت خودآموز زبان های خارجه را فرا بگیرند. هرچند افرادی نیز با این روش به موفقیت‌هایی دست پیدا کرده‌اند اما عمدتاً به دلایل مختلفی نتوانستند چنان که باید و شاید نتیجه قابل قبولی کسب کنند به همین دلیل افراد معمولا به دنبال معتبرترین مراکز آموزش هستند.
 همانطور که گفتیم در کنار این دو راه، افرادی نیز علاقه مند هستند تا از راه های آکادمیک زبان های خارجه را فرا بگیرند. فراگیری زبان در دانشگاه ها بسیار متفاوت از مراکز خصوصی آموزش زبان است. معمولا دانشجویان این رشته با ادبیات و شعر و حتی مسائل اجتماعی کشور‌های مختلف نیز آشنا می‌شوند.
 با این وجود علاقه مندان مترجمی معمولاً هر سه روش را به کار می گیرند و افرادی که بتوانند به صورت همزمان هم در دانشگاه، هم در مراکز آموزش زبان و هم به صورت خودآموز درگیر زبان‌های خارجی شوند تردیدی در موفقیت آنها نمی‌توان داشت.
 اصول ترجمه کدامند؟
 ترجمه سطوح مختلفی دارد و اگر به سایت های ترجمه مراجعه کرده باشید احتمالاً تعرفه ترجمه های مختلف را دیده اید این تعرفه‌ا بر اساس رعایت کردن اصول ترجمه وضع می‌شوند. ترجمه‌های طلایی، نقره‌ای و برنزی معمولا سه سطح ترجمه هستند. این سطوح با توجه به توضیحاتی که در ادامه خواهیم آورد مشخص می‌شوند.
 مهم‌ترین اصل در ترجمه جلوگیری از تحدید و تحریف متن یا کلام است. یک مترجم حرفه ای باید دقیقا آن چیزی که یک متن یا شخص می گوید را بازگو یا بازنویسی کند. اگر در حین ترجمه معنای متن یا کلام تحریف شود اصطلاحا می‌گویند مترجم به متن خیانت کرده است.
معمولاً هم حواشی زیادی پیرامون ترجمه پیش می‌آید. برای جلوگیری از وقوع این حواشی مترجمان باید دقت کافی در ترجمه و معادل گذاری برای کلمات را داشته باشد.
اصل دوم در ترجمه مراجعه به متون اصلی است. یک مترجم خوب باید منبع اصلی را ترجمه کند برخی اقدام به ترجمه ترجمه‌ها می‌کنند و اشتباهات مترجم قبلی را با اشتباهات احتمالی خودشان در قالب موضوعات دیگری در دسترس مخاطب قرار می دهند. این ترجمه‌ها معمولاً ارزش چندانی ندارند. برای مثال فرض کنید که کتابی در حوزه مدیریت به زبان فرانسه نوشته شده باشد و یک مترجم انگلیسی آن را  قبلا ترجمه کرده و یک مترجم ایرانی نیز آن را از زبان انگلیسی به زبان فارسی برگردانده است. قاعدتا این ترجمه اعتبار چندانی نخواهد داشت مگر در موارد استثنائی، چرا که مترجم علاوه بر آن که اشتباهات خود را در ترجمه دارد، اشتباهات احتمالی که مترجم زبان انگلیسی داشته است را نیز به کتاب جدید منتقل کرده است.
 اصل سوم تفهم است. گاهی ترجمه لفظ به لفظ چندان کاربردی ندارد. چون مانند توالی کلمات بی‌معناست. بنابراین مترجم باید درک مطلب کند تا بتواند آن مفهوم را به مخاطب منتقل کند. آخرین اصل در ترجمه وسواس در معادل سازی است. متاسفانه بسیاری از مترجمان در ترجمه متون تخصصی اقدام به معادل سازی کلماتی می‌کنند که در زبان دیگر معنای مشخصی ندارد و حتی معنای متضادی دارد. بنابراین مترجم هم در قبال صاحب کتاب و همچنین مخاطبین خود مسئول است و در انتقال متن باید دقت ویژه‌ای داشته باشد. برای مثال چگونه می‌توان مفهوم فارسی رند را معادل سازی کرد و یا بسیاری از مفاهیم خارجی خاص یک فرهنگ هستند و معادل سازی برای آن‌ها به هیچ وجه صحیح نیست. به همین دلیل نیز بسیاری از مترجمان برای حفظ اصل متن خود کلمه اصلی را در متن می‌آورند و در توضیحات پاورقی توضیحات لازم را ارائه می‌دهد.
 تعرفه ترجمه و درآمد مترجم
 ابتدا لازم است تا توضیح کوتاهی در خصوص بازار کار ترجمه دهیم. مترجم می تواند به صورت رسمی در نهادها و ارگان‌های دولتی مشغول به کار شود. بسیاری از دفاتر رسمی ترجمه، شرکت های توریستی و موسسات پژوهشی به مترجم نیاز دارند و معمولا حقوق خوبی هم پرداخت می کنند. 
ترجمه لزوماً به معنای پرداختن به یک کتاب در یک مقاله و نوشتن آن نیست بسیاری از مترجمان با حضور در کنار توریست ها به کشورهای دیگر سفر می کند و یا در معاملات تجاری و قرارداد با سایر کشورها حضور پیدا می‌کنند.
از سوی دیگر عده‌ای به صورت فردی یا گروهی اقدام به ترجمه کتاب، مقالات و یا نوشتن مقالات خارجی می کنند. از آن‌جا که دسترسی به منابع خارجی برای بسیاری امکان پذیر نیست معمولا افراد به جای یادگیری زبان خارجی از مترجمان کمک می‌گیرند. حوزه کار این شغل بسیار گسترده است معمولا مترجمان به راحتی می توانند به بازار کار ورود پیدا کنند و همواره امکان افزایش درآمد برای آن‌ها فراهم است.
 تعرفه ترجمه متفاوت است. اولاً برخی از افراد به صورت رسمی استخدام می شوند و حقوق ثابت دریافت می کنند. اما کسانی که چنین نیستند تعرفه مشخصی برای ترجمه دارند. تعرفه ترجمه بسته به نوع متن صورت می‌گیرد. برخی از متون بسیار ساده هستند. تعرفه ترجمه ها معمولا بین ۱۱ تا ۳۰ تومان در ازای هر کلمه است. معمولا این نوع ترجمه ها برای متون ساده و یا جهت تولید محتوای سایت‌ها انجام می‌پذیرد اما بسیاری از متون تخصصی هستند و حتی معادل فارسی برای ترجمه برخی از واژگان وجود ندارد به همین دلیل نیز بسیاری با ترجمه کردن بعضی از کتب درآمدهای چند ده میلیونی دریافت می‌کنند.