آشنایی با مشاغل حقوقی

شاید از افرادی که این روزها بسیاری از مردم در دنیا با آنها سر و کار دارند، کارکنان مشاغل حقوقی هستند. همه ی روابط اجتماعی به نحوی که آثار حقوقی در خود دارند در موضوع علم حقوق قرار می گیرند که به حقوق عمومی و خصوصی تقسیم می شوند. منطق حقوق بسیار شبیه منطق در علم ریاضیات است.

 می دانیم که در ریاضیات اگر یک مبحث را آموخته باشیم در حل مسائل عاجز می مانیم و نیاز به مباحث دیگر نیز داریم. در علم حقوق اگر از جامعه شناسی،روانشناسی و فلسفه غافل باشیم، حتما به مشکل بر می خوریم.قدرت استدلال و خلاقیت در حل مسئله، انتقال و فن بیان و جسور بودن اگردر کارکنان حقوقی نباشد هیچ گاه نمی توانند به سمت پیروزی گام بردارند. از زیر مجموعه مشاغل حقوقی می توان به مشاور حقوق قضایی، مشاور حقوقی در شرکت ها، بانک و یا سازمان و ...،سردفتری و دفتر داری اسناد رسمی، کارشناس حقوقی در اجرای احکام مدنی، کارشناس اسناد و املاک نام برد. در بحث دستمزد برای افراد شاغل حقوقی، قانون خاصی نیست؛ مثلا یک پرونده از دیدگاه دو نفر ممکن است پیشنهادهای متفاوتی داشته باشد و به صورت توافقی صورت گیرد. در حالت کلی می توان گفت بستگی به اوضاع و شرایط کاری خود شخص و هم چنین میزان موفقیتی که درپروسه های مختلف داشته است بستگی دارد. در کلان شهرها مانند تهران،مشهد،شیراز و...حقوق کارمندان مشاغل حقوقی دولتی متفاوت تر است زیرا در شهرهای بزرگ مشکلات مردم و بحث های قضایی بیشتر است.در کشور ما مسائل حقوقی مربوط به خانواده و املاک و اسناد بیشترین مراجعه کنندگان را دارد.اما به طور متوسط حقوق یک کارشناس استخدام دولتی نزدیک به 2 میلیون تومان و برای بالاتر از کارشناسان بیشتر و گاهی چند برابر این رقم هست. در برخی کشورها مشاغل حقوقی دستمزد بسیار بالایی دارند، مثلاً در آمریکا برای یک وکیل با سه سال سابقه 185 هزار دلار در بریتانیا 115 هزار دلار و در فرانسه برای همین سطح با چهار سال تجربه 60 هزار دلار متوسط دستمزد فعالان این رشته هست. در بین شغل ها شاید هیچ شغلی مانندمشاغل حقوقی به خصوص وکالت درگیری و بحث و جدل بین دو همکار نباشد. زیرا هر کدام از این افراد می کوشند که موکل خود را بی گناه نشان داده و پرونده را به سوی خود به پایان برسانند. مشاغل حقوقی جزو شغل هایی هست که فعالان آن حتما باید تحصیلات دانشگاهی داشته و افراد در زمینه تخصصی خود فقط می توانند فعالیت موفق آمیز داشته باشند.

مشاغل حقوقی چیست ؟

احتمالا در خصوص علاقه زیاد افراد به مشاغل حقوقی شنیده‌اید. افراد زیادی با انگیزه فرآوان در رقابت بسیار سنگین تلاش می‌کنند تا یکی از مشاغل حقوقی موجود در کشور را به دست آورند. از جذابیت‌های مشاغل حقوقی می‌توان به درآمد‌های بسیار زیاد آن نام برد.

 مشاغل حقوقی حول علم حقوق شکل گرفته‌اند. حقوق مجموعه قوانین و قواعدی است که در قالب یک قانون یا رویه از طرف دولت جهت تنظیم رفتار جمعی ایجاد و طراحی می‌شود. علمی که به تحلیل و بررسی سیر تحول قواعد حقوقی می‌پردازد و علم حقوق است. وضع قانون توسط قوه مقننه، حدود آیین نامه ها در قوه مجریه و تصمیمات قضایی قوه قضاییه در بخش حقوق هستند. قانون اساسی، نظام حقوقی هر کشور را شکل می دهد و بر اساس آن است که تصمیم‌گیری بر رفتار حقوقی انجام می‌گیرد.

 در برخی کشورها حقوق به صورت قانون اساسی مدون ایجاد شده است اما در کشورهایی مانند انگلیس و آمریکا از طریق سابقه و رویه فضایی ایجاد می‌شود. حقوق به دو دسته عمومی و خصوصی تقسیم می‌شود. در حقوق خصوصی روابط حاکم بر افراد با یکدیگر و رد حقوق عمومی روابط حاکم بر رابطه دولت و جامعه پرداخته می‌شود. حقوق مدنی جزو اصلی  حقوق خصوصی است که در آن به حقوق تجارت ، خانواده و مالکیت فردی پرداخته می شود. بنابراین تنوع حقوقی و حتی حقوق بین الملل زمینه گسترده و بزرگی را برای ایجاد مشاغل حقوقی ایجاد کرده‌اند که هم پر درآمد است و هم جذاب.

 معرفی مشاغل حقوقی

یکی از مهم‌ترین مکان های ایجاد مشاغل حقوقی، حوزه دادگاه است. رئیس دادگاه یا همان قاضی و وکیل، چهار جز اصلی دادگاه را تشکیل می دهند. همچنین هیئت منصفه، که قاضی هم جز آن است از دیگر ارکان دادگاه است. دادگاه به مسائل حقوقی بین شهروندان و دولت و شهروندان با یکدیگر می پردازند. حوزه دادگاه باعث شده است مشاغل مختلفی در حوزه حقوق شکل بگیرد که افراد زیادی را درگیر خود کند که در ادامه به معرفی آن‌ها خواهیم پرداخت.

 انواع مشاغل حقوقی

 قاضی

 قاضی عضوی از هییت منصفه قضات است که به داوری می پردازد که البته نقش مدیریتی و ریاست دادگاه را نیز دارد. حل اختلاف بین دو طرف دعوا از وظایف قضات است.  صدور حکم در صورت نیاز و نظارت بر حسن اجرای آنها از دیگر وظایف یک قاضی است. یک قاضی باید بر اساس قانون و عدالت داوری کند و بتواند تشخیص خوبی از شرایط داشته باشد.

 او باید با قوانین به صورت کامل آشنا باشد و بتواند شواهد و مستندات را به صورت دقیق ارزیابی و بررسی کند. حفظ نظم دادگاه از طریق مدیریت شرایط ،  به کارگیری صحیح قوانین در صدور رای نهایی و صدور رای برای اجرای آن هم وظایفی است که بر دوش قاضی است. فارغ التحصیلان دانشکده علوم قضایی و خدمات اداری دادگستری، طلاب حوزه علمیه که در حوزه حقوق مشغول به تحصیل بودند و فارغ التحصیلان رشته حقوق از طریق آزمون قضاوت شناخته شده میشوند، کسانی هستند که می‌توانند در قوه قضاییه ایران مشغول به قضاوت شوند. سازمان های قضایی مختلف موجود در کشور اعم از وزارت دادگستری، دادسراها ،دادگاه ها، شوراهای حل اختلاف و غیره به کار قضاوت  مشغول شوند.

وکیل

 یکی از مهم‌ترین مشاغل حقوقی وکیل است. در لغت به معنی فردی است که از طرف یک نفر به کاری  مامور می شود.  وکلا در حوزه ی مشاوره حقوقی به موکلان خود یا به عنوان نماینده آنها در دادگاه مشغول به کار هستند. وکلای آشنا به شرایط حقوقی و قوانین و مقررات می‌توانند از موکلان خود در جایگاه  متهم یا شاکی دفاع خوبی داشته باشند.

وکالت از طریق قرارداد به وکیل داده می‌شود تا بتواند از حقوق  موکل خود دفاع کند که اصلی ترین وظیفه او است. او باید در شرایط نیاز، مستندات و شواهد و مدارک مربوط به دفاع از پرونده موکل خود را جمع آوری کرده و از پرونده به صورت کامل آگاه باشد و مدارک را به دادگاه ارائه کند.  یک وکیل میتواند در سه بخش خصوصی تجاری و مشاوره خصوصی به شرکت‌ها و دولت‌ها فعال باشد. فارغ التحصیلان رشته حقوق، الهیات و معارف اسلامی ،گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی می توانند وارد این شغل شوند.

همچنین طلاب حوزه علمیه  با گذراندن دروس حقوق و دارا بودن شرایط لازم می‌توانند به شغل وکالت مشغول شوند. برای وکیل شدن پروانه ای به نام پروانه وکالت مورد نیاز است تا وکلا بتوانند پرونده‌ها را بپذیرند و دفتر مخصوص خود را تاسیس کنند. برای گرفتن این پرونده وکلا باید در آزمون وکالت که هر سال توسط کانون وکلای دادگستری برگزار می‌شود شرکت کنند که شرایط شرکت در آن همه ساله توسط این نهاد اعلام می‌شود. 

پس از گرفتن پرونده وکالت یک وکیل به عنوان وکیل پایه دو به کار آموزی مشغول شود و سپس پس از قبولی در امتحانات پروانه وکالت پایه یک دادگستری را دریافت می کند. میزان درآمد وکلا وابسته به پرونده ها، شهرهای محل زندگی و بسیاری موارد دیگر متفاوت است.  در شرکت های بزرگ حقوق وکلا به طور متوسط ماهیانه متغیر بین یک میلیون تومان تا ۶ میلیون تومان است. البته وکلا می‌توانند در انواع سازمان های دولتی و خصوصی استخدام شوند.

 دادیار

دادیار در دادسراها مشغول به کار است و زیر نظر دادستان فعالیت می‌کند و از مهم‌ترین و تاثیر گذار ترین مشاغل حقوقی هستند. در سیستم حقوقی ایران پیگیری جرم هایی که در جامعه رخ می‌دهد بر عهده دادسرا است. دادسرا ها رای صادر نمی کنند و در مواردی رای صادره  از سوی دادگاه ها را اجرا می کند. دادسراها از طبقه بندی دادیاری ها تشکیل شده اند که بسته به نوع جرم متفاوت است. دادیار این دادیاری های در گروه طبقه بندی شده در دادسراها  را اداره و مدیریت می کند.

دادیار  باید وظایفی همچون: تحقیق، سرپرستی، اجرای حکم و غیره که از سوی دادستان به وی محول می‌شود را اجرا کند. پرونده های سبک به دادیار اجازه داده می شود. دادیارها به دادیارهای تحقیق، اظهار نظر، اجرای حکم، ناظر زندان، زیر نظر دادستان در دادسرا تقسیم می شوند. دادیار ها میتوانند در دادسراها مشغول به فعالیت شوند و یا به عنوان بازرس علی البدل در مناطقی که دادسرا وجود ندارد کار کنند. دادیارها همچنین می توانند ترفیع بگیرند و به مقام قضاوت برسند. اطلاعات و آمار دقیقی از میزان درآمد دادیار ها در دسترس نیست.

 سردفتر

سردفتری، یکی از دشوار‌ترین مشاغل حقوقی است نه از آن حیث که کار آن دشوار باشد بلکه این رو که ورود به این کار و دریافت مجوز در آن بسیار سخت و از سوی دیگر امکان اشتباه در این شغل عواقب بسیار خطرناکی دارد. تنظیم سند های حقوقی نیاز به یک دفتر دارد و کسی که اداره امور دفاتر اسناد رسمی و دفاتر ازدواج و طلاق را بر عهده دارد سردفتر نامیده می شود.

 دفاتر اسناد رسمی یک دفتر وابسته به قوه قضائیه است که کار تنظیم اسناد و ثبت آنها را انجام می دهد. یک سردفتر اسناد مالی و غیرمالی را بر اساس مقررات و قوانین تنظیم و ثبت می‌کند. باید هویت طرفین مورد معامله را مورد بررسی قرار دهد و امضا یا گواهی اشخاص را تصدیق کند. حفاظت اسناد از دیگر وظایف سردفتر ها است. دفتر های ازدواج سردفتر ها کارهای مربوط به ازدواج و طلاق زوجین را انجام می دهند.

وکلا و دانشجویان رشته حقوق  می تواند در این شغل مشغول به کار شوند. همچنین افرادی که به سردفتر در امور سردفتری کمک می‌کند دفتر یار گفته می‌شود که می‌تواند به سردفتری ترفیع پیدا کنند. هرساله آزمون  سر دفتری در شهریور ماه برگزار می‌شود که علاقمندان به این شغل می‌توانند در آن شرکت کنند. سردفتری طلاق یا ازدواج نیز از طریق آزمون سردفتری که هر سال توسط سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برگزار می شود. میزان درآمد سردفتر داران وابسته به پارامترهای متفاوتی است که از جمله رونق خرید و فروش یا ازدواج یا ... که در میزان دستمزد تاثیرگذار است.

از دیگر مشاغل حوزه حقوق می‌توان به کارشناس یا مشاور حقوقی اشاره کرد که در سازمان‌های مختلف دولتی یا خصوصی مشغول به کار میشوند و به مدیران یا ذی نفعان کمک می‌کنند تا مسایل حقوقی خود را به نحو درست در تصمیم گیری لحاظ کنند.

کارشناس و یا مشاور حقوقی نیز شغلی شبیه به وکالت است. این افراد در زمینه‌های مختلف و حوزه‌های مختلفی که اختلاف ایجاد می‌شود به افراد و سازمان‌های مختلف مشاوره می‌دهند. مشاوره حقوقی گاها آن قدر ارزش زیادی دارد که از اطاله دادرسی جلوگیری می‌کند.

کارشناس رسمی دادگستری

احتمالا از مشاغل کمتر شناخته شده در حوزه حقوق باشد اما جالب است بدانید یکی از گسترده ترین مشاغل حقوقی در کشور ما کارشناس رسمی دادگستری است. بیش از نود نوع کارشناس رسمی دادگستری را می‌توان در رشته‌های کاری مختلف از هم تفکیک کرد که در هر رشته سالانه افراد زیادی در آزمون متعلق به آن قبول و اجازه رسمی فعالیت پیدا می‌کنند. این کارشناسان در حوزه‌های مختلف نشر، صنعت، هوا فضا، پزشکی و شیمی و غیره به قاضیان کمک می‌کنند تا رای‌ دهند.

کارشناس رسمی قوه قضائیه

با توجه به این که حوزه کاری کارشناسان رسمی دادگستری بسیار گسترده است برای تسهیل در امور دادرسی کارشناسانی مختص قوه قضائیه برای کمک به دادیاران و قاضیان مشخص شده است که باز هم به صورت آزمون انتخاب و به قوه قضائیه راه پیدا می‌کنند.

درآمد مشاغل حقوقی

در خصوص بازار کار این رشته در حسن متن مطالب را به طور کامل عنوان کردیم. بیش از چند میلیون اختلاف حقوقی در سال و همچنین مسئله مهاجرت‌ها زمینه ایجاد شغل‌های زیادی را فراهم کرده است. اما در خصوص درآمد در این مشاغل باید بگوییم به جز قاضیان و دادیاران که معمولا حقوق ثابت و مشخصی با توجه به شاخص‌های مختلف دریافت می‌کنند و بین سه تا ده میلیون تومان و گاها بیشتر هم می‌تواند باشد، درآمد وکلا و کارشناسان و مشاوران دقیقا مشخص نیست، گاها ممکن است بیش از صد میلیون در ماه هم درآمد داشته باشند و در مواردی ممکن اصلا درامدی عاید آن‌ها نشود.