آشنایی با شغل و رشته دامپزشکی

از دیرباز تا کنون انسان ها در تلاش برای ارتقا سلامت شان در تمام سطوح بوده اند، و با اغماض می توان گفت که علوم پزشکی در تداول جدید آن از قدیمی ترین علوم بشری بوده و ریشه در تاریخ ابنا بشر و تلاشش برای بقا در طبیعت بوده است.

پس از مدتی و با افزایش دانش بشری انسان ها قدم را فراتر نهاده و حال می خواستند از سلامت دام های خود نیز مطمن باشند و در جهت ارتقا سلامت آن‌ها تلاش نمایند. مشکلات و بیماری‌هایی که گاها باعث از بین رفتن همه دام و طیور افراد می‌شده است و همچنین گسترش علم پزشکی زمینه مطالعه بیشتر در خصوص حیوانات و به وجود آمدن دامپزشکی را فراهم آورد.

البته این تلاش ها نیز از هزاران سال پیش آغاز شده است و از دیرباز دامپزشکان برای ارتقا سلامت حیوانات مورد استفاده هر قوم و قبلیه و اجتماعی که در آن حضور داشتند تلاش می نمودند.

به عبارت دیگر علم بشری در جهتی پیش رفت که انسان بکوشد سلامت دام های خود را تامین کرده و ارتقا دهد. دام هایی که انسان گاه از آن به عنوان غذا و منبع تولید فرآورده‌های غذایی چون شیر استفاده می نمود و یا دام هایی که برای جا‌بجایی و کمک ابزار در کشاورزی به یاری صاحبانشان می آمدند. به واقع در تطور زمان  ساحت علم دامپزشکی نیز تغییراتی را به خود دیده است؛ آن‌هم تغییراتی اساسی.

در طی این تطور و با رشد سطح علوم بشری و به طبع آن دامپزشکی، انسان نسبت به حفظ و ارتقا سلامت حیوانات دیگر نیز علاقه‌مند گردید. تا جایی که رشته دامپزشکی در خدمت بسیاری از حیواناتی که در اصطلاح خانگی نامیده می شوند نیز شتافت.

شایان ذکر است که یکی دیگر از حیطه هایی که متخصصان دامپزشکی در آن ورود کرده و خدمات بسیاری ارائه نموده‌اند، مسئله کمک به ارتقا سلامت و تولید مثل حیوانات در‌ حال انقراض است.

بر اثر فعالیت های انسانی و یا تغییرات محیطی، آب‌ و هوایی و یا ژنتیکی نسل بسیاری از حیوانات در معرض انقراض قرار گرفته است و در سال‌های اخیر با رشد دانش های مختلف بشری انسان ها تلاش نموده اند به کمک این همزیستان خود بر روی کره زمین بشتابند.

باید به این نکته مهم اشاره نمود که تخصص دامپزشکی در تداول امروزی به معنی ارتباط روزانه، دائم و مداوم با حیوانات نیست. بلکه این رشته تلاشی است در جهت کمک به حفظ و ارتقا سلامت حیوانات.

معرفی شغل دامپزشکی

اگر بخواهیم تعریفی از رشته و شغل دامپزشکی ارائه نماییم باید بگوییم؛ علم بررسی بیماری های حیوانات و علائم آن‌ها و تلاشی در جهت پیشگیری و گاه از بین بردن این علائم، نشانه ها و تبعات آن ها است.

یکی از مشکلاتی که دامپزشک ها به نسبت پزشکان با آن روبرو هستند این است که؛ بیمارانِ پزشکان که همانا انسان‌ها هستند با بیان مشکلات و علائم خود نقش بسیار مهمی در کمک به روند درمان و تکمیل آن دارند.

اما دامپزشکان اغلب با حیوانات بیمار سر‌و‌کار دارند که قاعدتا از قوه ناطقه بی بهره بود و امکان بیان مشکلات و علائم خود را ندارند و بدین سبب حیطه دامپزشکی دقت و توجه بیشتری را طلب می نماید.

تحصیلات موردنیاز برای ورود به حیطه شغلی دامپزشکی

به واقع جهت ورود به رشته دامپزشکی ابتدا از سدی محکم به نام کنکور سراسری باید گذر نمود. طی ده های اخیر و ارتقا روز افزون جایگاه علوم پزشکی به صورت کلی شاهد سیلی از توجهات به سمت این علوم بوده ایم و این مسئله خود بر فضای رقابتی حاکم بر کنکور سراسری دامن خواهد زد.

حاا اگر به بحث اصلی بازگردیم باید اشاره نماییم که فارغ التحصیلان دامپزشکی پس از گذراندن آزمون جامع می توانند به فعالیت در این شغل و حیطه بپردازند. البته ذکر نکته ای نیز خالی از لطف نخواهد بود و آن‌هم این که، همانند بسیاری از علوم در دامپزشکی نیز با افرادی مواجه هستیم که ایشان تحصیلات آکادمیک در رشته دامپزشکی نداشته‌اند که بصورت تجربی توانایی هایی در این زمینه کسب نموده‌اند. اما قاعدتا به منظور انجام فعالیت رسمی نیاز به مجوزهای لازم از مراجع ذی صلاح خواهند داشت.

دروسی که یک دامپزشک می بایست پشت سر بگذارد

دروسی که دانشجویان دامپزشکی با آن‌ها مواجه هستند در قالب دویست و بیست و چهار واحد درسی است و معمولا چیزی نزدیک به هفت سال زمان جهت گذراندن این دروس نیاز خواهد بود. به طور کلی این دروس در شاخه های کلی؛ دروس عمومی، پایه، بالینی و عملی تقسیم بندی می شوند.

وظایف یک دامپزشک

• معاینه حیوانات و تلاش جهت بررسی و تشخیص علائم و شواهد بیماری و حرکت در جهت درمان حیوانات با استفاده از رونده های خاص دامپزشکی. همانطور که گفتیم دامپزشک کار سختی برای تشخیص بیماری دارد و باید با توجه به نشانه‌ها و همچنین توضیحاتی که ممکن است صاحب دام در خصوص خوراک و شیوه نگهداری و یا بیماری مشابه داشته باشد اقدام به تشخیص کند.
• تلاش در جهت کاهش رنج ناشی از بیماری در حیوانات. در صورت نیاز قسمت ها و نقاط موردنیاز را جراحی نموده و در جهت نگهداری های پس از عمل جراحی تلاش نماید‌.
• مشاوره هایی در خصوص پیشگیری از بیماری های حیوانات به صاحبان آن‌ها ارائه می نماید. بسیاری از بیماری‌های دام و طیور قابل انتقال به سایر حیوانات و یا حتی انسان‌ها هستند به همین دلیل دامپزشک باید در خصوص آن هشدار دهد و حتی در مورد استفاده از گوشت و شیر نکات لازم را به صاحبان دام گوشزد کند.
• مشاوره و راهبردهای عملی در جهت کاهش احتمال بروز بیماری های مشترک بین انسان و حیوان به صاحبان آن‌ها.
• هماهنگی و ارتباط با مجموعه های آزمایشگاهی در حیطه دامپزشکی جهت ارسال نمونه ها و دریافت پاسخ از آن‌ها به منظور تکمیل روند تشخیص و درمان. از آن جا که گشترش بیماری‌های دامی به سرعت انجام می‌شود و حتی مواردی به شکل بحران‌های شدید جلوه می‌کند دامپزشکان با سازمان سلامت در ارتباط موثر هستند تا از بروز این مشکلات جلوگیری نمایند.
• انجام پروژه های سرکشی منظم و واکسیناسیون منظم دام ها به منظور کاهش احتمال ابتلا به بیماری ها. در ادامه بیشتر این وظیفه را توضیح خواهیم داد اما دامپزشکان معمولا برای بررسی دام‌های اهلی و همچنین واحد های صنعتی سالانه چند بار در منطقه خود اعزام می‌شوند و علاوه بر انجام آمارگیری و تهیه گزارش از وضعیت دام‌ها به واکسیناسیون و معاینه دام هم می‌پردازند.
• بهبود شرایط همزیستی بین انسان و حیوان و کاهش بیماری های مشترک بین این دو نوع از جانداران.

توانمندی های موردنیاز جهت ورود به حیطه دامپزشکی

• توانایی و روحیه ارتباط مدام با دام ها و حیوانات خانگی. اگر به دامپزشکی رفته باشید بیشتر متوجه ارتباط دام با حیوانات خواهید شد بنابراین افرادی باید وارد این حیطه شوند که حساسیتی نسبت به ارتباط با دام نداشته باشند.
• داشتن علاقه وافر به حیوانات و سلامت آن‌ها.
• توانایی انجام کارهای عملی به دقت و حوصله فراوان
• توانایی حفظ تمرکز و دقت در طی کارها و مسئولیت هایی که زمانی طولانی را به خود اختصاص می‌دهند.
• بکار بستن حوصله و حلم در طی روند درمانی حیوانات، زیرا اغلب حیوانات در طی روند درمان خود به دلایل گوناگون سرکشی کرده و روند درمان را مختل می نمایند.

بازارکار و وضعیت اشتغال

یکی از مهم ترین دلایلی که جهت ورود به رشته‌های پزشکی و پیرا‌پزشکی رقابتی نسبتا سنگین جریان دارد، این است که کماکان وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان این رشته ها به نسبت سایر فارغ‌التحصیلان بهتر بوده و امکان و احتمال دستیابی به شغل برای آن‌ها فراهم تر بوده است. البته شایان ذکر است که این شرایط نیز مطلق نبوده و به خصوص در طی سال‌های گذشته شاهد روند کاهشی اشتغال در این رشته ها نیز بوده ایم.

حال اگر به بحث اصلی بازگردیم باید اشاره نماییم که برای دانش آموختگان دامپزشکی دو حالت کلی به عنوان ظرفیت اشتغال موجود است؛ بخش دولتی و بخش خصوصی. اگر فرد علاقه‌مند به کار در حیطه دولتی باشد ظرفیت هایی چون؛ سازمان دامپزشکی کشور، وزارت جهاد‌ کشاورزی، سازمان تحقیق و ترویج کشاورزی، مراکز بهداشتی دولتی، دانشگاه های علوم پزشکی و غیره فعالیت نماید.

جالب است بدانید که طی سال‌های اخیر ظرفیت کارهای دولتی در این حیطه و سایر  حیطه‌ها به شدت کاهش یافته و به واقع بسیاری از دانش‌آموختگان نمی تواند وارد بازار کار دولتی شوند.

حال بهتر است بپردازیم به ظرفیت بخش خصوصی؛ اگر دانش‌آموختگان دامپزشکی علاقه‌مند به فعالیت در بخش خصوصی باشند می توانند در حیطه هایی چون: تاسیس فروشگاه های عرضه حیوانات خانگی، انجام وظیفه به عنوان مسئول حوزه سلامت در اصطبل ها، تاسیس مطب در صورت کسب مجوزهای لازم و غیره فعالیت نمایند.

حال باید مبحثی را ذیل میزان درآمد متخصصان دامپزشکی بیان نماییم. اگر فردی در بخش دولتی انجام وظیفه می نماید، قاعدتا ذیل قانون مدیریت خدمات کشوری که در سال گذشته بصورت قانونی دائمی در آمد قرار خواهد گرفت. و اگر فرد در بخش خصوصی به فعالیت مشغول باشد بسته به نوع اشتغال خود که در بالا به برخی از آن‌ها اشاره شد دریافتی هایی خواهد داشت. به طور مثال فروشگاه های حیوانات خانگی در نقاط توسعه یافته شهرهای بزرگ از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده و در قالب مثالی دیگر همین فروشگاه ها در شهرهای کوچک رونق چندانی را به خود نمی بینند.