آشنایی با شغل کارشناس پایگاه داده

به واقع یکی از مهم ترین دانش ها و علومی که طی قرون اخیر زندگی انسان را دستخوش تغییر و دگرگونی ها برگشت‌ناپذیر کرده، علوم کامپیوتر است. در حقیقت رایانه ها امروز صندوقچه اطلاعاتی از جنبه های مختلف زندگی انسان ها از خصوصی ترین موضوعات تا اطلاعات مفید و ضروری را در خود جای داده‌اند و به بیان دقیق‌تر از جزئی ترین مسائل تا مسائل کلان جوامع بشری را تحت تاثیر قرار داده‌اند.

گزافه نیست اگر بگوییم بخشی از تاریخ جوامع انسانی را می توان به پیش از ساخت و استفاده از کامپیوتر ها و بعد از آن تقسیم نمود. اما اتفاق حیرت انگیز دیگری که در ابتدای قرن حاضر افتاده و انقلابی را در عرصه اطلاعات به وجود آورد تا جایی که عصر حاضر، به عصر انفجار اطلاعات نیز مشهور گردید. توان علمی متخصصان برای دسته‌بندی و ذخیره‌سازی اطلاعات در حجم های بسیار بزرگ، که پیش از آن به هیچ وجه امکان پذیر نبود.

حال این که این پیشرفت شگرف در نقطه ای متوقف نشده و هر روزه در حال پوست اندازی و ایجاد افق های جدید است. اتفاقاتی که در سطور بالا شرحی بر آن رفت موجب به وجود آمدن شاخه های علمی و دانشگاهی خاص و به طبع آن موقعیت های شغلی جدید گردید. یکی از این علوم که از پیدایش و ایجاد آن، به نسبت سال‌های زیادی نیز نمی‌گذرد علم‌ پایگاه داده و به بیان دقیق تر متخصص پایگاه داده است.

معرفی شغل متخصص پایگاه داده

در حقیقت یک متخصص پایگاه داده، فردی است که با بهره بردن از نرم افزار نسبت به دسته بندی، ساماندهی، ذخیره و نگهداری داده ها اقدام می نماید. به واقع این داده ها طیف وسیعی از موضوعات مختلف را در بر می‌گیرد که از این قبیل می توان به داده های متقاضیان و مشتری ها، داده های مربوط به مسائل بانکی و مالی و بسیاری دیگر از داده هایی که طبق طبقه‌بندی ها مهم و ارزشمند تلقی می‌گردند.

اطلاعات و داده هایی که در سیستم طراحی شده توسط متخصص پایگاه داده ذخیره می‌شوند دارای طبقه بندی‌ها و دسترسی های خاصی هستند. به طور مثال اطلاعاتی که از شما برای دیگران در سیستم نمایش داده می‌شود بسیار محدودتر از آن دسته اطلاعاتی ست که خود شما می‌توانید به آن دسترسی یابید. به بیان دیگر تنظیم میزان دسترسی بخش ها، نهادها و افراد مختلف به این اطلاعات نیز بسته به میزان دسترسی های خاصی که سیستم به آن‌ها اعطا می نماید، دارد. نا گفته پیداست که تنظیم میزان این دسترسی ها نیز در ید اختیار متخصص پایگاه داده است.

یک متخصص پایگاه داده با تخصص خود در جهت کاهش معضلات و مسائل طراحی، ایجاد و حفاظت از داده ها و اطلاعات تلاش می‌نماید. در طی تطور این علم و با تلاش روز‌افزون متخصصان پایگاه داده ابزارهایی، برای ضبط، ذخیره و ارائه دادها آن هم به  بستر رایانه ها رشد و نمو پیدا کرده تا جایی که امروزه در کسری از دقیقه داده های فراوانی مورد دسترسی عموم قرار می گیرد.

یک متخصص پایگاه داده می‌بایست تخصص های مختلفی در زمینه علوم کامپیوتر داشته باشد اما دارا بودن برخی از تخصص ها برای وی حیاتی است یکی از آن تخصص ها، مهارت و دانش بالا در زمینه بهره بردن از اپلیکیشن های رایانه ای، به ویژه آن دسته از اپلیکیشن هایی که در زمینه ایجاد و توسعه ی شبکه ها و بانک های اطلاعاتی نقش اساسی دارد.

متخصص پایگاه داده با ایجاد امکانات و دسترسی های خاصی که برای تحلیل کنندگان داده ها فراهم‌ می نماید، این امکان را به آنان می‌دهد که از داده های ارزشمند موجود در پایگاه داده بهره‌مند گردند.

در حقیقت باید گفت که هر مجموعه، ارگان و یا سازمانی می بایست از یک متخصص توانمند پایگاه داده بهره ببرد تا داده ها و اطلاعات روزانه که حجم بالایی نیز دارند را در بستری که طراحی و اجرا نموده ذخیره کند، و در کنار ذخیره موضوع پشتیبانی گیری از اطلاعات نیز مطرح است که می تواند به صورت روزانه و در پایان هر روز کاری صورت بگیرد. این اطلاعات جهت تحلیل های کلان و ترسیم شمای کلی از فعالیت های گذشته و طراحی افق های پیش رو بسیار مهم و حیاتی است.

حال باید نکته مهم دیگری را مدنظر قرار دهیم

تا  این قسمت از بحث نقطه اتکای ما روی مسائل فنی اعم از طراحی، ساماندهی و اجرای پایگاه های داده بود اما دغدغه اساسی در این حوزه ها غالبا به مسئله امنیت در نگه‌داری از داده ها باز می‌گردد. متاسفانه امروزه و با توجه به رشد چشمگیری که در زمینه جرائم واقع در فضای سایبری مواجه هستیم، دغدغه امنیت بیش از پیش اهمیت خود را جلوه‌گر می نماید.

از این رهگذر از مهم ترین وظایف یک کارشناس و یا متخصص پایگاه داده تامین امنیت داده های موجود در بانک اطلاعاتی است. متخصص پایگاه داده از طریق مکانیسم هایی چون ایجاد پروتکل های مختلف امنیتی و همچنین محدود و طبقه بندی نمودن دسترسی های کاربران مختلف در جهت نیل به این هدف حرکت نماید.

وظایف کارشناس و یا متخصص پایگاه داده

مدنظر قرار دادن احتیاجات و انتظارات کاربران برای به وجود آوردن و راهبری پایگاه های اطلاعاتی

به واقع این کاربران هستند که با انتظارات خود متخصص پایگاه داده را به سمت ایجاد یک بانک اطلاعاتی با مختصاتی مشخص رهنمون می نمایند.

البته در این قسمت نباید از نقش بسیار مهم سفارش دهندگان حقوقی چون سازمان ها و نهاد ها نیز غافل شد، آنان با توجه به انتظارات شان و شمای کلی که در ذهن دارند سفارش پروژه یا پروسه ای را به یک یا گروهی از متخصصان پایگاه های داده تسلیم می نمایند.

حصول اطمینان از کارآمدی و همچنین دقت پایگاه داده طرحی شده. پایگاه داده باید توانایی سریع و منسجمی برای بازگرداندن داده‌ها و همچنین تغییر و یرایش اطلاعات توسط اعضای سازمان را داشته باشد و همچنین با بخش بندی‌های مختلف امکان دسترسی افراد مختلف به اطلاعات را محدود کند و همچنین اطلاعاتی که روزانه وارد سیستم‌های مختلف سازمان می‌شود را دسته بندی نماید.

با عنایت به این  که در برخی از پایگاه داده ها که مورد نیاز بسیاری از نهادها و سازمان هاست به صورت مداوم اطلاعاتی بارگذاری و یا خارج می شود، اصولا این پایگاه ها باید ابتدا با دقت طراحی و سپس بصورت روزانه و بعضا لحظه ای سرکشی و وارسی شوند تا اطمینان متخصصان طراح و نیز مشتریان و کاربران تامین گردد.

بالا‌بردن سطوح امنیتی پایگاه داده بصورت مداوم، زیرا بسیاری از پایگاه های داده به صورت موردی و یا مرتب مورد هجوم مجرمان و یا سواستفاده کنندگان فضای سایبری قرار می گیرد. همانطور که گفتیم ایجاد امنیت مهم‌ترین وظیفه کارشناس پایگاه داده است به همین دلیل هم باید سیستمی طراح شود که امکان نفوذ به آن به صفر برسد و اطلاعات قابل تغییر، از بین بردن و یا دستبرد زدن نباشند.

پشتیبانی گیری منظم و دقیق از داده های بارگذاری شده در پایگاه های داده، زیرا در طول روز و لحظه حجم بالایی از اطلاعات وارد این‌ پایگاه ها می‌شوند که این موضوع لزوم ذخیره سازی و پشتیبانی گیری از داده ها را گوشزد می‌نماید.

توانمندی های مورد‌نیاز

• توانایی فائق آمدن بر مشکلات و حل مسائل و معضلات. با توجه به این که کارشناس پایگاه داده با حجم زیادی از اطلاعات و سیستم پیچیده‌ای روبرو است باید بتواند در مواقع حساس با آرامش نسبت به حل مشکلات اقدام کند. عدم توانایی در حل مشکلات بزرگترین ضعف کارشناس پایگاه داده است.
• توانایی مدیریت بحران ها و شرایط خطیری که گاها به وجود می آید.
• روحیه و توانایی انجام کارهای تیمی گروهی. کارشناس پایگاه داده با یک گروه سر و کار دارد که نقش مهمی در دسته بندی و استفاده از اطلاعات دارد به همین دلیل هم باید بتواند با تعاملی که با گروه دارد سیستم شفافی به وجود بیاورد که در آن هر واحد کارویژه خود را به نحو احسن انجام دهد.

وضعیت اشتغال و بازارکار شغل کارشناس پایگاه داده

بخشی از متخصصان پایگاه داده در شرکت های که مسئول طرح و اجرای سیستم های رایانه ای هستند فعالیت می نمایند. بخش دیگری از این متخصصان در زمینه هایی چون شرکت هایی که در زمینه در دسترس قرار دادن اینترنت فعالیت می نمایند مشغول هستند.

و به واقع در بسیاری از فضاها، شرکت ها و نهاد‌ها متخصصان پایگاه داده حضور داشته و نقشی محوری را ایفا می نمایند و با توجه به توسعه روزافزون این علم و تخصص در کشور ما آهنگ رشد نسبتا بالایی را برای این شغل طی سال‌های آینده می توان متصور بود.

حال اگر بخواهیم به موضوع میزان دستمزد متخصصان پایگاه داده بپردازیم باید بگوییم که حداقل و حداکثر دستمزد این متخصصان به متغییرهایی چون میزان تجربه، تسلط به روش های نوین، دانش به روز در مورد نرم افزارهای مورد نیاز و غیره بستگی دارد.

اما به طور کلی می توان گفت که دستمزدها در بازه ای بین متوسط حقوق دریافتی مشاغل دیگر تا چندین برابر این متوسط تخمین زده می شود. به همین دلیل هم در سازمان‌هایی که بیشتر با ذخیره اطلاعات و پژوهش های کاربردی سرو کار دارند و یا نهاد‌ها و سیستم‌های مالی بیش از پنج میلیون تومان ماهانه برای کارشناس پایگاه داده در نظر می‌گیرند. البته این میزان با توجه به تخصص محل کار می‌تواند بسیار کمتر یا بیشتر شود.