آشنایی با شغل مهندس بهداشت محیط

انسان‌ها در محیط کاری خود با خطراتی روبرو هستند این خطرات را می‌توان در موضوعات و مسائل مختلف دید. هنگامی که سوار تاکسی می‌شوید ممکن است خطراطی شما را تهدید کند و یا هنگامی که در بیمارستان هستید با آلودگی‌های زیادی روبرو می شوید و این آلودگی‌ها ممکن است سلامت شما را به خطر بیاندازد.

در مکان‌های پر رفت و آمد معمولا این آلودگی‌ها تشدید هم می‌شود برای مثال فرض کنید که روزانه چند بار سوار مترو می‌شوید یا از بی ار تی استفاده می‌کنید. افراد مختلف با مشاغل متنوع، و آلودگی‌هایی که از راه‌های زیادی وارد مترو شده‌اند سلامت شهروندان را به خطر می‌اندازد.

بخش زیادی از بیماری‌های ویروسی خصوصا در فصول سرما از طریف محیط اطراف وارد بدن انسان می‌شود. به همین دلیل باید راهکاری جهت مقابله با آن اندیشیده شود. یکی از این راهکار‌ها ایجاد رشته مهندسی بهداشت محیط است که تلاش می‌کند تا مشکلات بالا را حد امکان کاهش دهد.

همانطور که می دانید عوامل تخریب کننده سلامت انسان از طریق عوامل مختلفی مانند آب، غذا، خاک وغیره می تواند وارد بدن انسان شود و او را بیمار کند، وظیفه مهندس بهداشت محیط شناسایی این عوامل بیماری زا و کنترل آن ها می باشند.

هدف ایجاد شغل مهندس بهداشت محیط بالا بردن سطح سلامت در جامعه می باشد و جهت دستیابی به این هدف لازم است اطلاعات و تجربه کافی در زمینه مهندسی و زیست محیطی دارا باشد. در این یادداشت تلاش می‌کنیم تا عمده مباحثی که در این خصوص وجود دارد را بررسی کنیم.

وظایف مهندس بهداشت محیط

• بازدید دوره ای از مدارس جهت بررسی وضعیت بهداشتی مدرسه
• بازدید دوره ای از مراکز عمومی مانند رستوران، بیمارستان و غیره
• مطالعه در زمینه داروها و مواد دارویی و مواد غذایی غیر مجاز
• کنترل کردن آزمایشگاه های آب
• نظارت بر دفع بهداشتی  انواع مختلف زباله، مانند زباله های شهری و بیمارستانی
• بازدید دوره ای از مراکز تولید کننده مواد غذایی
• نظارت بر بازیافت آّب

یکی از وظایف مهم مهندس بهداشت محیط بازدید مداوم از مکان‌های آموزشی است. مدارس بیشتر از هر جای دیگری در معرض خطر است چرا که با دانش‌آموزان کم سن و سال سر و کار دارد و نسبت به بسیاری از مراکز دیگر مانند یک سازمان احتمال شیوع بیماری کنترل نکردن توسط اعضای آن وجود دارد به همین دلیل مهندس بهداشت حرفه ای به صورت مستمر در این مکان‌ها حضور پیدا می‌کند.

در کنار این موراد می‌توان به رستوران‌ها و حتی مکان‌های عمومی اشاره کرد. در حال حاضر این رشته در سایر کشور‌ها هم وجود دارد و هدف اصلی آن جلوگیری از بروز آلودگی در محیط‌های مختلف است. در کشور ما نیز باید به محیط عمومی توجه بیشتری شود و راهکار‌هایی برای مقابله با آلودگی‌های تدوین شود.

زباله‌ها و فاضلاب همواره به منزله خطر شناخته می‌شوند بسیاری از بیماری‌ها به دلیل تجمیع حشرات بر روی این مواد صورت می‌گیرد. یکی از وظایف مهندسین بهداشت محیط نظارت بر دفع زباله و فاضلاب و طراحی بهترین اشکال ممکن برای دفن آن‌هاست.

مراکز تولید مواد غذایی باید اصول بهداشت محیط را به دقت رعایت نمایند و نیز نیرو‌ها و دستگاه‌های خود را به گونه‌ای انتخاب کنند که امکان ایجاد آلودگی در آن وجود نداشته باشد به همین دلیل مهندس بهداشت محیط معمولا به صورت دوره‌ای از این مراکز بازدید می‌کند. عواملی چون ایجاد آلودگی در محیط کار، سر باز بودن محیط، عدم رعایت بهداشت در بسته بندی، شستشوی نامناسب برخی مواد اولیه، محل تولید و مواردی از این قبیل توسط مهندس بهداشت بررسی می‌شود.

البته باید بدانید وظایف مهندس بهداشت محیط فراتر از موارد بالا می باشد و در تمام موارد لازم است کار خود را با دقت انجام داده و به تمام مسائل دقت کافی و لازم داشته باشد و به تمام جزئیات توجه شود.

توانمندی و مهارت‌های مهندس بهداشت محیط

• دقت در جزئیاتی که ممکن است منشا آلودگی باشد
• گزارش دقیق از وضعیت بهداشت در مکان‌های مختلف
• آشنایی با اصول حرفه‌ای مهندسی بهداشت محیط
• صداقت در تهیه گزارشات

هر شغلی نیازمند توانایی‌هایی است و مهندسی بهداشت محیط نیز استثنا محسوب نمی‌شود. مهارت‌های این شغل گره خورده به وظایفی است که افراد انجام می‌دهند. ریزبینی و دقت به جزئیات یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هاییست که افراد شاغل در این رشته باید رعایت کنند. آن‌ها باید دقیقا بدانند که محیط‌های مختلف با چه خطرات و چه منشا آلودگی روبرو هستند و در گزارشاتی که عمدتا به صورت رسمی از بیمارستان‌ها، رستوران‌ها و مدارس و غیره تهیه می‌کنند بدون هیچ ملاحظه‌ای واقعیت را بیان کنند.
در کنار این موراد می‌توان به اصول حرفه‌ای مهندسی بهداشت محیط نیز اشاره کرد. این رشته در کشور‌ای اروپایی نسبتا رشد بسیار خوبی داشته است بنابراین افراد موفق باید پیشرفت‌های به روز در این رشته‌ها را در سطح کاری خود نیز عملی کنند. برای مثال در لندن راهکار‌هایی برای جلوگیری از شیوع بیماری در مترو صورت گرفته است. کارشناس بهداشت محیط در صورتی که پیگیر این موضوعات باشد می‌تواند طرح‌های مشابهی را در کشور اجرا کند.

اهداف رشته مهندس بهداشت محیط

با توجه به اهمیت بهداشت در زندگی بشر و نقس موثر آن در ارتقا سطح سلامت، افرادی که در این حرفه مشغول به کار هستند در تلاشند تا عوامل بیماری زا را شناسایی کرده و درصدد کشف راه کار های باشند تا بتوانند عوامل را حذف کنند و از بروز بیماری جلوگیری نمایند. به عبارت بهتر هدف از ایجاد این رشته به حداقل رساندن خطرات محیطی برای افراد است.

آینده رشته مهندسی بهداشت محیط

این رشته به دلیل اهمیت بالای آن در شناسایی عوامل بیماری زا و کنترل شیوع بیماری ها نقش مهمی در سلامت جامعه ایفا می کند، به همین دلیل نیاز به کارشناس بهداشت محیط بیشتر از سایر رشته های بهداشت احساس می شود.

با توجه به اهمیت این بحث و همچنین گسترش مباحث و بیشتر شدن دغدغه‌های محیطی و سلامت در آینده بیش از پیش به این موضوع اهمیت داده خواهد شد. در بخش توضیح بازارکار و درآمد بیشتر به این موضوع خواهیم پرداخت.

کارشناسی بهداشت محیط یا کاردانی

در هنگام انتخاب رشته، رشته مهندسی بهداشت محیط در دو مقطع کاردانی و کارشناسی ارائه شده است که بهتر است رشته بهداشت محیط در مقطع کارشناسی انتخاب شود، چون جهت ارتقا مدرک از کاردانی به کارشناسی نیاز به قبول شدن آزمون می باشد ولی با انتخاب رشته کارشناسی بهداشت محیط به صورت پیوسته و بدون آزمون می توانید کارشناسی این رشته را اخذ نمایید.

تحصیلات مورد نیاز جهت ورود به شغل مهندسی بهداشت محیط

جهت ورود به این شغل لازم است هنگام انتخاب رشته کنکور، رشته مهندسی بهداشت محیط انتخاب شود و بعد از قبولی و اتمام دانشگاه می توان در این حرفه مشغول به کار شوید. معمولا چه در مقطع کاردانی و چه کارشناسی امکان پیدا کردن فرصت‌های شغلی وجود دارد.

فرصت های شغلی برای مهندسی بهداشت محیط

افرادی که در این رشته فارغ التحصیل شده اند می توانند در مراکزی مانند بیمارستان ها، مراکز بهداشت شهری و روستایی، آزمایشگاه، شهرداری و غیره مشغول به کار شوند.

لازم به ذکر است که بدانید اخیرا کنترل و بررسی وضعیت بهداشتی مراکز تولید کننده مواد غذایی به شرکت های خصوصی منتقل شده است که وجود یک کارشناس بهداشت محیط در این شرکت ها لازم و اساسی می‌باشد که به عنوان مسئول فنی شناخته می شود و سایر افراد کارمند در آن شرکت از زیر مجموعه های مهندس بهداشت محیط محسوب می شوند.

برای کسب مجوز تاسیس این شرکت ها افراد فارغ التحصیل در رشته مهندسی بهداشت محیط می توانند در آزمونی که توسط وزارت بهداشت برگزار می شود شرکت کنند و با بدست آوردن نمره 70 در این آزمون مجوز تاسیس شرکت را دریافت نمایند. جدا از موارد گفته شده افرادی که دارای مدرک عالی بهداشت محیط هستند می توانند در حوزه آموزش و تدریس نیز فعالیت کنند.

درآمد رشته مهندسی بهداشت محیط

درآمد این رشته نیز مانند سایر مشاغل با توجه به محل خدمتش متفاوت است، به طور کلی مهندس بهداشت محیطی که در مراکز دولتی مشغول به کار است درآمدش بر اساس قانون مدیریت خدمات کشوری حساب می شود و افرادی که در مراکز خصوصی فعالیت مشغول به کار هستند با توجه به عواملی مانند تجربه، مهارت و سابقه کار حقوق متفاوتی را دریافت می کنند.

در حال حاضر تعداد زیادی از فارغ التحصیلان این رشته در مراکز دولتی مشغول به کار هستند با توجه به خاصیت این رشته در بازار آزاد نمی‌توان فرصت شغلی چندانی متصور بود اما مراکز دولتی اهمیت بسیار زیادی به بهداشت محیط می‌دهند و در برنامه سلامت مراکز و نهاد‌های مختلف این مسئله اهمیت زیادی پیدا کرده است. میزان حقوق شاغلان این رشته حدود دو میلیون تومان در ماه گزارش شده است اما در برخی موارد مانند اساتید دانشگاه‌ها این حقوق به بیش از چهار میلیون تومان نیز می‌رسد.

وضعیت رشته مهندسی بهداشت محیط در کشور‌های پیشرفته بسیار بهتر ارزیابی می‌شود و در کشور‌های پر جمعیتی چون هند سرمایه‌ گذاری‌های کلان تری صورت گرفته است. معمولا پژوهشگاه‌هایی جهت توسعه این رشته به صورت کاربردی ایجاد شده‌اند که به دولت و سازمان‌های زیر نظر آن کمک می‌کنند تا بهترین راهکار‌ها را برای مقابله با شیوع بیماری اتخاذ کنند. به عبارت دیگر پیش از وقوع هر مشکلی در این زمینه باید پیشگیری در آن زمینه صورت گیرد و این موضوع نیازمند اهمیت دادن به این شغل است.