آشنایی باشغل و رشته میکروبیولوژی

برخی از افراد رشته میکروبیولوژی را به اشتباه با رشته علوم سلولی مولکولی یکی درنظر می‌گیرند. اما آن چه که باید بدانید این نکته است که رشته سلولی مولکولی به ساختار سلول و آن چه درون سلول اتفاق می افتد پرداخته می شود که این سلول می تواند میکروارگانیسم هایی مانند میکروب ها باشد. در حالی که در رشته میکروبیولوژی تاثیرات میکرو ارگانیسم ها بر محیط خارج از خود را مطالعه می کنند. مثلا یکی از تاثیراتی که بعضی از میکروب ها می گذارند، بیماری زایی آن ها می‌باشد. بنابراین میکروبیولوژی به محیط خارج از خود جهت شناسایی تاثیرات می‌پردازد.

این یک تعریف علمی اما مبهم برای عموم از میکروبیولوژی است. در این یادداشت بر آنیم تا ابعاد میکروبیولوژی را چه از لحاظ تخصصی، معرفی رشته‌های تحصیلی، بازار کار، درآمد و آینده شغلی و تحصیلی علاقمندان این رشته‌ را بررسی خواهیم کرد.

میکروبیولوژیست چیست؟

در رشته میکروبیولوژی، میکروبیولوژیست ها به بررسی میکروارگانیسم های مختلف و ارتباط با سایر میکروارگانیسم ها و موجودات دیگر می پردازند. او باید به کشف راه مبارزه با میکروب های بیماری زا و راه استفاده درست از میکروب های غیر بیماری زا و مفید برسد. برای این کار می تواند در آزمایشگاه های پاتولوژی در بخش میکروب شناسی بیمارستان و مراکز درمانی، صنایع نفت و کشاورزی و موادغذایی و محیط زیست مستقر شده و فعالیت خود را در این محل شروع کنند. فعالیت های این حوزه باعث پیشرفت در علوم پزشکی شده، می شود و خواهد شد.

تحصیلات میکروبیولوژیست

فردی می تواند به عنوان میکروبیولوژیست خدمت کند که در رشته زیست شناسی و در گرایش میکروبیولوژی تحصیل کرده و فارغ التحصیل شده است. این رشته زمینه لازم برای ادامه تحصیل فارغ التحصیلان را داشته و علاقمندان با پیشرفت در این رشته می توانند به فعالیت در بخش آموزشی و پژوهشی بپردازند و به مدارج علمی کارشناسی ارشد و دکترا نائل شوند. میکروبیولوژی شامل گرایش پزشکی، غذایی و صنعتی می باشد که در ادامه هر کدام از این گرایشات را توضیح می‌دهیم. در گرایش میکروبیولوژی پزشکی، آن دسته از میکروب هایی که موجب بیماری انسان‌ها می شود را مطالعه کرده تا راه های جلوگیری و پیشگیری از آن ها را کشف کنند و اگر انسانی به وسیله آن ها بیمار شد، راه مقابله با آن را بدانند. در گرایش میکروبیولوژی موادغذایی، سعی می شود تا از بعضی از میکروب های مفید برای تولید مواد غذایی استفاده کنند. در گرایش میکروبیولوژی صنعتی، میکروب هایی را که می توانند در تولید مواد صنعتی مفید باشند، را شناسایی کرده و از آن ها بهره می جویند. مثلا برای تهیه کود و اسید و نیز زدودن آلودگی های فاضلاب های رها شده در محیط زیست از آن ها استفاده می کنند. همچنین در صنعت نفت برای تصفیه نفت از میکروب ها استفاده می شود.
بنابراین گرایشات زیاد و متنوعی را می‌توان برای علاقمندان این رشته در نظر گرفت. افرادی که علاقمند به فعالیت‌های حوزه محیط زیست هستند، کسانی که می‌خواهند در صنایع غذایی، نفت و یا حتی پزشکی فعالیت کنند می‌توانند این رشته را برگزینند.

مهارت های فرد میکروبیولوژیست

رشته میکروبیولوژیست، نیازمند وجود فردی است که دارای ذهنی قوی و باز بوده و مدام به تجزیه و تحلیل دانش میکروبیولوژی بپردازد. روزانه در جستجوی علم جدید در این رشته بوده و از لحاظ دانش میکروبیولوژی به روز باشد. بتواند منطقی ترین راه حل را ارائه دهد و این کار را با دقت و ظرافت انجام دهد و به طور جزئی به مسائل نگاه کند. چنین فردی برای فعالیت در تیم پژوهشی باید روحیه تیمی نیز داشته باشد. چون بیشتر وقت خود را در آزمایشگاه به سر می‌برند، کار در آزمایشگاه و علم زیست را باید دوست بدارد و در مورد آن ها به تحقیق بپردازد. او باید فردی بردبار و شکیبا باشد و برای انجام آزمایش های مختلف نظیر کشت و دیدن نتایج حاصل از آن ها حوصله زیادی را به خرج دهد. چون روند این چنین آزمایش ها به کندی پیش می رود.
بنابراین عمده‌ مهارت‌های کارشناس میکروبیولوژی به ویژگی‌های شخصیتی و فردی افراد باز می‌گردد. به همین دلیل نیز توصیه می‌کنیم علاقمندان این رشته ابتدا نسبت به روحیه کاری خود و همچنین نیاز های این رشته به دقت تامل کنند.

وظایف فرد میکروبیولوژیست

• فرد میکروبیولوژیست باید میکروارگانیسم های مختلف را با روش های آزمایشی مختلف بشناسد و مورد بررسی قرار دهد.
• باید میکروب های بیماری زا را هم شناخته و تلاش کند راهی را برای سرکوب آن ها پیدا کند و به داروی جدید رسیده و آن دارو را نیز ارزیابی کند.
• راه های استفاده از میکروارگانیسم ها برای انجام کارهای مفید در زندگی بشر را بشناسد. مثلا روش استفاده از میکروارگانیسم ها در کنترل آلودگی های محیط و تولید موادغذایی و افزایش کیفیت موادغذایی را کشف کند.
• نتایج حاصل از کارهای خود را برای افراد ذی ربط و مسئولین گزارش دهد.

آینده شغلی و بازار کار رشته میکروبیولوژی

بازارکار برای آن دسته از میکروبیولوژیست هایی که در ادامه تحصیل خود از هیچ همتی فروگذار نمی کنند، بهتر خواهد بود. در آینده و با تعدد روز افزون صنایع مختلف، نیاز به میکروبیولوژیست‌ ها هم بیشتر شده و این رشته را برای آینده بسیار ضروری خواهد بود. علاوه براین صنایع مختلف، برای میکروبیولوژیست ها شغل های مختلفی را به وجود آورده اند. این صنایع مانند صنایع غذایی و دارویی و کشاورزی و نساجی و معدن و غیره می باشند. در مراکز غذایی علاوه بر استفاده از میکروب های مفید در جهت تولید موادغذایی، بر کیفیت تولید موادغذایی نظارت کرده و موادغذایی را از لحاظ سلامت می سنجند. در مراکز دارویی مثلا به تهیه آنتی بیوتیک هایی نظیر پنیسیلین و استرپتومایسین از کپک ها بپردازند. علاوه براین میکروبیولوژیست ها در مراکز درمانی نظیر بیمارستان ها و مراکز تولید واکسن و پاتولوژی و محیط زیست و پژوهشگاه های نفت و کارخانه تولید اسیدهایی مانند اسیداستیک و اسید بوتریک و کارخانه تولید حلال هایی چون الکل و استون و نیز در کارخانه عطرسازی و کارخانه کنسروسازی هم می توانند مشغول به کار شوند و این موضوع بازارکار خوبی را نشان می دهد. در آزمایشگاه های پاتولوژی و بخش میکروب شناسی بیمارستان و مراکز درمانی، این افراد به تشخیض بیماری افراد کمک شایانی می کنند. در صنعت کشاورزی با کمک میکروب ها آفات نباتی را شناسایی کرده و راه های مبارزه با آن ها را پیدا می کنند و یا با به کار بردن میکروب ها در گیاهان مقاوت ایجاد می کنند.
برای مثال همین مورد کشاورزی در حال حاضر بسیار اهمیت پیدا کرده است. بیش از 90 درصد سموم مصرفی در کشور ما وارداتی هستند. قیمت این سموم بسیار زیاد است و در برخی گونه‌ها به گرمی چند ده هزار تومان نیز می رسد. قیمت بالای این سموم فقط ناشی از کیفیت بالای آن نیست بلکه به دلیل انحصار در تولید آن است. بنابراین زمینه پژوهش و کار عملی در این حوزه به صورت بسیار گسترده‌ای فراهم است و با توجه به بازار مصرفی داخل می‌توان انتظار موفقیت‌های بسیار زیادی برای علاقمندان به فعالیت در این بخش داشت.
حمایت های بسیار زیادی نیز در این زمینه صورت می‌گیرد و شرکت‌های خصوصی نیز همواره آماده پشتیبانی و خرید طرح‌ها و پژوهش‌های صورت گرفته در این زمینه هستند.

درآمد فرد میکروبیولوژیست

درآمد فرد میکروبیولوژیست به شرکتی که در آن مشغول به فعالیت اند، بستگی دارد. هر چه این شرکت بزرگ تر باشد، میزان درآمد این افراد هم بالاتر خواهد بود. اگر این افراد در شرکت های کوچک کار کنند، درآمدی تا پنج میلیون تومان خواهند داشت. ولی اگر در شرکت های بزرگتر و جا افتاده تر فعالیت کنند، بیش از شش میلیون تومان به خود اختصاص خواهند داد. این تفاوت حداقل و حداکثر هم بستگی به سابقه کاری ، تجربیات و کیفیت کار فرد میکروبیولوژیست دارد.
البته در مورادی ممکن است متخصصان این رشته اقدام به تاسیس مراکز پژوهشی و مطالعاتی به صورت شخصی کنند. در حال حاضر با توجه به کارآمد بودن این رشته و همچنین گستردگی آن این احتمال بسیار زیاد است و افرادی نیز در این حوزه مشغول به کار هستند. بنابراین اگر به میکروبیولوژی علاقمند هستید می‌توانید پای فراتر بگذارید و به درآمد بسیار زیادتر و همچنین آینده شغلی و اعتبار ویژه‌ای دست پیدا کنید.
می‌توانید با کمک فارغ التحصیلان و افرادی که در این حوزه تجربه دارند اقدام به تاسیس یک موسسه پژوهشی در این زمینه کنید و مطالعاتی در حوزه‌های مختلف پزشکی، غذایی و صنعت و غیره داشته باشید. در حال حاضر اطلاعات و علوم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند و علاوه بر این که می‌تواند از لحاظ مالی برای شما منبع درآمد بسیار مناسبی باشد، کمک خواهد کرد تا به راحتی بتوانید به درجات معتبری در این شاخه از علم تجربی دست پیدا کنید.
اما در کنار همه این موراد می‌توان نگاه بدبینانه‌ای هم به آینده شغلی این رشته داشت. بسیاری از افراد ممکن است بعد از فارغ التحصیلی کاری پیدا نکنند و از طرف دیگر تاسیس یک آزمایشگاه و یا مرکز پژوهشی نیز بیشتر رویایی به نظر برسد تا واقعی.
همانطور که در طول متن هم اشاره داشتیم برای ورود به این رشته باید علاقه را به عنوان مهم ترین فاکتور و سپس مهارت‌های فردی را به عنوان عامل دیگ در نظر بگیرید. اگر بخواهیم جمع بندی کلی داشته باشیم باید بگوییم موفقیت در این رشته مستلزم کوشش فرآوانی است.