آشنایی با شغل و رشته مهندسی برق

مهندسی برق یا مهندسی الکترونیک یکی از رشته های تحصیلی برای دانش آموزان ریاضی و فیزیک است. این رشته برای اولین بار در اواخر قرن نوزده میلادی توسط دانشگاه فنی دارمشتات ایجاد شد سپس به دانشگاه های دیگر ترویج یافت. این رشته در ایران در سال 1371 با جذب نیرو در گرایش الکترونیک در دانشکده فنی ایجاد شد. بنابراین باید گفت یکی دیگر از رشته‌های تازه تاسیس در کشور ماست که نسل اول فارغ التحصیلان آن هنوز بازنشسته نشده‌اند. افرادی که علاقه بسیار زیادی به فیزیک و ریاضی دارند می توانند در رشته مهندسی برق و الکترونیک شروع به تحصیل کنند.

مهندسی برق در کشور ما مزایا و معایب بسیار زیادی دارد. بسیاری از افراد معتقدند با توجه به مواد درسی این رشته و به روز نبودن بسیاری از منابع تحصیل در این رشته بیشتر شبیه و وقت تلف کردن است و عده ای هم معتقدند آن چه تحت عنوان تئوری تدریس می‌شوند اصلا کارآمد نیست و نمی تواند کمکی به بهبود وضعیت صنعت کند و از سوی دیگر جنبه عملی این رشته چندان به صرفه نیست که چند سال برای آن درس خواند و در عوض مدارک فنی برق در مجتمع‌های آموزشی را به صرفه تر می‌دانند.
در کنار همه این نقد ها افرادی هستند که به موفقیت‌های چشمگیری در این رشته رسیده‌اند و مثال نقضی بر تمام کلی گویی‌های منتقدان شده‌اند. اما واقعیت این شغل چیست؟ آیا دروس آن قدیمی و ناکارآمد هستند؟ آیا مهندسی برق به صرفه است؟ آیا می‌توان شغل مناسبی پیدا کرد؟ کجا؟ چگونه؟ مزایا و معایب این شغل چیست؟ برای پاسخ به این پرسش ها متن را تا انتها دنبال کنید.

دروس تخصصی این رشته عبارتند از : جبرخطی، مدارهای مخابراتی،  ریز موج و انتن،  میدان ها و امواج، مخابرات دیجیتال، پردازش سیگنال های دیجیتال، فیلتر و سنتز،  شبکه های مخابراتی،  الکترونیک انالوگ، سیستم های مخابرات نوری،  مخابرات بی سیم،  برنامه سازی پیشرفته، جبرخطی ، زبان تخصصی برق ، مدارهای الکتریکی 1 و 2،  الکترومغناطیس، سیگنال‌ها و سیستم ها، سیستم های کنترل خطی، الکترونیک 1 و 2،  ماشین های الکتریکی 1 و 2،  اصول سیستم های مخابراتی، تحلیل سیستم های مخابراتی، تحلیل سیستم های انرژی الکتریکی،  سیستم های دیجیتال 1 و 2  و همچنین ازمایشگاه هایی از قبیل از سیستم کنترل خطی، سیستم های دیجیتال 1 و2،  ماشین های الکتریکی 1 و الکترونیک.

رشته  مهندسی برق و الکترونیک در اکثر دانشگاه از قبیل دانشگاه ایت الله بروجردی در بروجرد، اردکان، اصفهان، اراک، ارومیه، الزهرا، ایلام، بجنورد، بناب، بوعلی سینا، دانشگاه بین المللی امام خمینی، تبریز، تربیت دبیر شهید رجایی، تفرش، دامغان، بیرجند، دانشگاه تخصصی فناوری نوین آمل، تبرت حیدریه، جیرفت، خلیج فارس، تهران، صنعتی اراک، رازی کرمانشاه، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، زابل، سلمان فارسی، شهید مدنی، صنعت نفت، شهید بهشتی، حکیم سبزواری، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، شاهد، شاهرود، شهرکرد، کرمان، اهواز، شیراز، صنعتی اصفهان، خواجه نصیر، جندی شاپور، صنعتی خاتم الانبیا، صنعتی اصفهان، هویزه، مازندران، علم و صنعت، صنعتی کرمانشاه، امیرکبیر، صنعتی سهند، صنعتی شریف، هرمزگان، لرستان، کاشان،کردستان، گیلان، گلستان، فردوسی، یزد، ملایر و غیره درحال تدریس می باشند.

رشته مهندسی برق در دوران کارشناسی دارای پنج گرایش است که در بعضی از دانشگاه‌ها، گرایش دانشجویان پس از گذراندن نیمی از دوران تحصیل مشخص می‌شود. این گرایش ها عبارتند از : مهندسی قدرت، مهندسی الکترونیک، مهندسی مخابرات، مهندسی کنترل، مهندسی پزشکی (بیوالکتریک)، مهندسی صدا

گرایش مهندسی قدرت

این رشته، به عنوان قدیمی‌ترین گرایش در رشته مهندسی برق، خود به گرایش های انتقال و توزیع، ماشین‌های الکتریکی، الکترونیک قدرت دسته بندی می‌شود. مهندسی قدرت از گرایشات جذاب این رشته است که به دلیل پشتوانه طولانی که نسبت به سایر رشته‌ها دارد از اهمیت خاصی برخوردار شده است.

گرایش الکترونیک

محصلین در این گرایش، در زمینه ساخت قطعات الکترونیک و کاربرد آن در مدارها، فعالیت می‌کنند. زمینه فعالیت مهندسی الکترونیک را می‌توان به دو شاخه اصلی قطعات و مدار‌ها و طراحی مدارها دسته بندی کرد البته این تقسیم بندی را می‌توان متنوع تر نیز ارائه نمود اما عمده آن چیزی که وجود دارد در این دو شاخه است.
گرایش الکترونیک در حال حاضر حوزه کاری نسبتا بهتری در قیاس با سایر گرایش‌ها دارد هر چند بسیاری از فارغ‌التحصیلان این رشته هم بیکار هستند اما با توجه به کاربرد و گستردگی حوزه الکترونیک فارغ‌التحصیلان این حوزه معمولا در مشاغل مختلف مشغول به کار می‌شوند.

گرایش مخابرات

مهندسی مخابرات نیز از گرایش‌های پر اهمیت مهندسی برق است که در حال حاضر طرفداران زیادی دارد. این گرایش برای بهبود و توسعه زیر ساخت‌های مخابراتی و ارتباطی اهمیت بسیار زیادی دارد. در کنار این موضوع گرایش مخابرات در حوزه رسانه و تلوزیون نیز اهمیت بسیار زیادی دارد.

گرایش مخابرات میدان

دانش آموختگان در این گرایش به‌طور عمده با جنبه فیزیکی چگونگی انتقال امواج حاوی اطلاعات از نقطه ای به نقطه ی دیگر روبه‌رو هستند.بنابراین می توان گفت مهندسی مخابرات میدان، رابطه زیادی با فیزیک کاربردی (در قسمت الکترومغناطیس) دارد. گرایش سیستم های مخابراتی و مخابرات رمز از دیگر گرایش‌های این رشته هستند.

بازار کار مهندسی برق

مهندس برق با توجه به گرایش های تحصیلی خود می توانند در مرکز متعددی مشغول به کار شوند. عمده این مراکز در بخش‌های نظامی، مخابراتی و یا در بخش دولتی یا خصوصی مشغول به کار شود. گرایشات مختلف مهندسی برق بازار کار خاص خود را دارند در گرایش الکترونیک که اقبال زیادی نیز به آن می شود معمولا در همه صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

گرایش الکترونیک در کشور ما کاربد چندانی ندارد و عمدتا به صورت تئوریک تدریس می‌شود. از همین رو عمده فرصت‌های شغلی که در این زمینه به وجود آمده است نیز جنبه پژوهشی و تئوریک دارد. در گرایش کنترل نیروهای انسانی در صنایع مختلف مانند سیمان، خودرو سازی، ذوب آهن، صنایع نظامی، صنایع هسته ای و ... حضور مهندس برق با گرایش کنترل لازم است.

بطور کلی حوزه کاری یک مهندس برق در صنعت بصورت زیر می باشد:

• مخابرات و ارتباطات -  ابزار‌های رسانه‌ای مانند تلفن‌ همراه. که به گرایش مخابرات مربوط می‌شود و اهمیت بسیار زیادی نیز دارد.
• ارتباطات داده ای – در سیستم‌ها، رایانه‌ها، و انواع ابزار‌های هوشمند
• پژوهش های علمی - آکوستیک، اپتیک، فیزیک و فناوری نانو. ترکیبی از پژوهش و عمل است که خوشبخاته به موفقیت‌هایی نیز در این حوزه دست پیدا کرده‌ایم.
• وسایل پزشکی - دستگاه های پزشکی و آزمایشگاهی. که در ارتباط با مهندسی پزشکی است و در شرکت‌های تولیدی مربوط به این رشته عمده اختراعات و تولیدات صورت می‌گیرد.
• نظامی - ارتباطات، ناوبری و سیستم های تسلیحاتی. تربیت این نیرو‌ها و آموزش آن‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد. چرا که در این حوزه محدودیت واردات وجود دارد و از نیروی خارجی نیز نمی‌توان استفاده کرد. افرادی که وارد این حوزه می‌شوند می‌توانند موفقیت‌های چشمگیری کسب کنند.
• هوا و فضا - رادار، سیستم های هوانوردی و ارتباطی
• حمل و نقل - سیستم های الکترونیکی خودرو، سیستم های ردیابی و مسافت سنج.
• لوازم خانگی - اعم از وسایل آشپزخانه تا اتاق پذیرایی. با توجه به گشترش روز افزون این شرکت‌ها در کشور آینده شغلی خوبی نیز در این رشته وجود دارد.
• ساخت و تولید - ماشین آلات صنعتی و کنترل کننده های منطقی قابل برنامه ریزی

درآمد مهندسان برق

بهتر است از میانگین درآمد مهندسان برق صحبت کنیم سپس حداقل و حداکثر ها را بیان کنیم. این موضوع را در نظر بگیرید که بسیاری از فارغ التحصیلان این رشته مانند بسیاری از رشته‌های دیگر وارد بازار کار نشده اند اما میانگین درآمد افرادی که در حال حاضر به عنوان مهندس برق مشغول به کار هستند بیش از سه میلیون تومان است. مهندسان برق در شرکت‌ها و کارخانه‌های کوچک بیش از دو میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنند و در مراکز معتبر و بزرگتر این درآمد با توجه به تخصص آن‌ها به بیش از شش میلیون تومان در ماه نیز می‌رسد. جالب است بدانید بسیاری از دانشجویان ارشد الکترونیک و سایر گرایشات مهندسی برق به صورت پاره وقت درآمد‌های چند میلیونی در تهران و بسیاری از مراکز استان‌ها دریافت می‌کنند.
بنابراین در این رشته تخصص مهم‌ترین کلید واژه برای کاریابی و تعیین درآمد است. تخصص در همه رشته ها اهمیت دارد اما در مهندسی برق چون به صورت عملی با موراد کاری روبرو هستیم این اهمیت چند برابر است.
اما اگر بخواهیم پاسخ سوالات ابتدای متن را کوتاه و به اختصار توضیح دهیم باید بگویم انتقادات به این رشته کاملا وارد است و هم منابع درسی این رشته مشکلاتی دارند و هم ارتباط چندانی با بازار کار ندارند. اما در صورتی که شما در دانشگاه‌های معتبر تحصیل کنید و با علاقه و تخصص کافی در این رشته فارغ‌التحصیل شوید امکان زیادی برای پیدا کردن شغل در زمینه های مختلف دارید. خوشبختانه مهندسی از جذابیت‌های خاصی برخوردار است و یکی از این‌ها گستردگی شغل است. برای مثال شما می‌توانید در حوزه نظامی فعالیت کنید، در حوزه رباتیک، و حتی ممکن است وارد حوزه پزشکی شوید.
به طور کلی و در جمع بندی نهایی توصیه می‌کنیم فارغ التحصیلان این رشته و علاقمندان به تحصیل در رشته برق مسائل فوق را به دقت بررسی کنند. در صورتی که خودتان زمینه‌ای برای فعالیت در این حوزه دارید این رشته جای پیشرفت زیادی دارد.
حتما علاقه خود به گرایشات مختلف مهندسی برق را در نظر داشته باشید چرا که در صورت داشتن مدرک تحصیلات تکمیلی موقعیت‌های شغلی مناسب تری برای شما به وجود خواهد آمد.