آشنایی با شغل حسابرس

در یادداشت های دیگری به تفصیل در خصوص حسابداری و وظایف آن مطالبی را طرح کردیم. در ذهن بسیاری از مخاطبان ابهام هایی در خصوص حسابداری و حسابرسی وجود دارد. حسابرسی همانطور که از نامش پیداست رسیدگی به حساب است درحالی که حسابداری نوعی احاطه و مدیریت حساب ها محسوب می‌شود.

 حسابرسی در یک تعریف کلی فرآیندی است که در مجموعه‌های دولتی و غیر دولتی با هدف گردآوری و تحلیل فعالیت های مالی و تولیدی جهت مقایسه با شاخص ها و ادعاهای مطرح شده در خصوص وضعیت مالی یک نهاد، شرکت و یا بنگاه اقتصادی و تولیدی صورت می گیرد.
 در این یادداشت ضمن تشریح وظایف حسابرسی، انواع حسابرسی، درآمد و آینده شغلی حسابرسان، وضعیت استخدام حسابرس، تفاوت حسابرسی با حسابدار و همچنین انواع نرم افزارهای لازم برای حسابداری و حسابرسی را مورد تحلیل و ارزیابی قرار خواهیم داد.

 ضرورت های حسابرسی
  اطلاعات و داده‌ها بدون ارزیابی و تجزیه و تحلیل بی طرفانه و در عین حال هدفمند اعداد و ارقامی بیش نیستند. در صورتی که بخواهیم به شناخت و فهم درستی از فعالیت‌های مالی یک نهاد دست پیدا کنیم باید بتوانیم با در نظر گرفتن شاخص‌ها و معیارها و ارزیابی داده های به دست آمده میزان موفقیت یا عدم موفقیت هر نهاد را بررسی کنیم.
 در حال حاضر حسابرسی در حوزه های گسترده اتفاق می‌افتد هر چند برخی افراد حسابرسی در امور جزئی را نیز مفید و کارآمد می‌دانند اما اگر واقع بین باشیم حسابرسی محصول یک فرآیند پیچیده و بزرگتر است. به این معنا که همواره داده ها و اطلاعات زیاد و پر اهمیت نیازمند حسابرسی هستند. معمولا فروشگاه‌ها و مراکز تولیدی کوچک هر چند نیازمند حسابدار هستند اما لزوما نیازی به حسابرس ندارند.

 انواع حسابرسی
 حسابرسی مالی: در ادبیات عامه منظور از حسابرسی، حسابرسی مالی است. حسابرسی مالی به منظور تایید و یا رد ادعاهای حسابداری صورت می‌گیرد. حسابداری در اینجا به بررسی صورت حساب های مالی که حسابداران تهیه کرده‌اند می پردازد. بررسی فرآیندهای حسابداری و اظهار نظر در خصوص شفافیت‌های مالی نیز در اینجا صورت می‌گیرد.
 حسابرسی رعایتی:  مقصود از این حسابرسی رعایت شاخص هایی است که یک نهاد برای پیشبرد اهدافش در نظر گرفته است. به این معنا که حسابرس وظیفه دارد تا وضعیت مالی هر شرکت را با توجه به سیاست گذاری‌ها و اهدافی که در نظر گرفته است مورد سنجش قرار دهد در واقع این حسابرسی تعیین میزان انطباق با ساختار و اهداف یک بنگاه اقتصادی یا غیر اقتصادی می‌باشد.
 حسابرسی عملیاتی: اگر حسابرسی رعایتی را به منزله رعایت شاخص ها بدانیم، حسابداری عملیاتی بررسی و ارزیابی روند یک موسسه در نیل به اهدافش را بر محاسبه می‌کند. در واقع این حسابرسی به بررسی کارایی پرداخته می شود. به عبارت دیگر بررسی این موضوع است که آیا شرکت توانسته  منابع خود را در جستجوی کارآمدی و اهداف سوق دهد؟ پاسخ به این پرسش و سنجش ها در حسابرسی عملیاتی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
 آخرین نوع حسابرسی را می‌توان حسابرسی رسمی یا قانونی نامید از آن جهت رسمی که بیشتر برای حل اختلافات کاربرد دارد و از آن جهت قانونی که معیار این حسابرسی قوانین مشخصی هستند. در حال حاضر حسابرسی قانونی هر چند در گذشته نیز اهمیت بسیاری داشته است اما جایگاه ویژه ای در میان شاخه های حسابرسی در عصر جدید پیدا کرده است. البته حسابرسی در گشته به این معنا وجود نداشت. اما همواره بر نهاد ها و همچینین امور مالیتی کشور نظارت دقیقی می‌شد که با کمی تریدد می‌توان از آن هم به نوعی حسابرسی قانونی یاد کرد.
 تفاوت حسابرس و حسابداری
 همانطور که گفتیم احتمالاً در ادبیات عمومی این دو واژه در یک معنا به کار روند اما تفاوت‌های چندی با یکدیگر دارند؛ 1- در حسابرسی واژه تطبیق بسیار اهمیت دارد. به این معنا که حسابرسی همواره به رسیدگی امور مالی بر اساس ادعاهایی که طرح شده است می پردازد و این ادعاها را با آن چه در حسابرسی به دست می‌آید تطبیق می‌دهد.

2- حسابرسی معمولاً عملیاتی متاخرتر از حسابداری است. بسیاری حسابرسی را عملیاتی در جهت تایید و یا رد حسابداری انجام شده می‌دانند.
 3- حسابرسی عملیاتی پیچیده تر از حسابداری است. اگر در حسابداری با اعداد و ارقام سرکار داشته باشیم در حسابرسی علاوه بر اعداد به فرآیند و قانون و مقرراتی برای انطباق هم نیاز داریم.
 4- حسابرسی فرایندی رسمی‌تر است. به این معنا که در همه امور کاربرد ندارد.
5- هر چه حسابداری یک فرآیند جزئی استف حسابرسی کلی است. در حسابداری جزئیات صورتحساب های مالی، خرید و فروش ها و میزان دستمزد و خلاصه هر آن‌چه مربوط به عملیات مالی یک شرکت است به جزئی ترین شکل ممکن بررسی می شود. اما در حسابرسی معمولا روند صحت این اطلاعات مورد ارزیابی قرار می گیرد اهمیت دارد.
 6- حسابداری یک شغل دائمی و همیشگی است که مستلزم حضور مستمر در یک مکان دارد اما حسابرس در بازه زمانی خاصی مشغول به فعالیت می‌شود. از این‌رو حسابرسی نیز خاص تر از حسابداری است. البته این به معنا نیست که حسابرسی را یک شغل پاره وقت بدانیم بلکه به این معناست که حسابرسی معمولا به صورت مشخص و در بازه زمانی معینی صورت می گیرد مثلا هر یک سال یک بار اتفاق می‌افتد و یا بسته به چشم اندازی که کارخانه ها و نهادها تعریف می کنند ممکن است به صورت فصلی و یا سالیانه و یا چند بار صورت بگیرد. به این معنا است که می گوییم حسابرسی نسبت به حسابداری یک شغل دائمی نیست اما حسابرسان می‌تواند به صورت دائمی فعالیت کنند.

 وظایف حسابرس
 1- ارزیابی کلی از وضعیت یک شرکت
2 - تحلیل و ارزیابی خطراتی که ممکن است یک شرکت را تهدید کند
3 - پتانسیل های احتمالی که در یک نهاد وجود دارد
4 - تایید و یا رد فرآیندهای حسابداری و صورتحساب های مالی
 5 - بررسی شفافیت در ترازنامه ها و صورتحساب های مالی و انطباق آن با گزارشات و قوانین
6-  اظهار نظر دقیق در خصوص اسناد و مدارک مالی
 بنابراین همانطور که احتمالا متوجه ماهیت متفاوت حسابرسی از حسابداری شده‌اید، حسابرسی سطحی از تحلیل های پیچیده است که بر روی داده ها صورت می‌گیرد. حسابرسی در واقع نمایان کردن و شفافیت در وضعیت مالی و تولیدی بر اساس سلسله اقداماتی که از راه تجزیه و تحلیل داده ها، نظارت مستقیم، انطباق با قانون و بررسی ادعاها و همچنین میزان کارایی به دست آمده باشد.

رشته دانشگاهی حسابرسی
 در حال حاضر بسیاری از موسسات به آموزش حسابرسان می‌پردازند و شیوه های حسابرسی مختلف را تدریس می‌کنند. انواع گزارش های حسابرسی و مراحل حسابرسی در قالب کلاس های درسی حضوری و یا از طریق فروش فایل ها امکان پذیر شده است. همچنین امکان دانلود رایگان جزوه های حسابرسی در قالب فایل های ورد pdf و پاورپوینت به راحتی امکان‌پذیر گردیده است.
 اما همانطور که در طول مدت تاکید زیادی بر پیچیدگی این شغل داشتیم به راحتی نمی‌توان یک حسابرس شد. در حال حاضر رشته حسابرسی در گرایشات ارشد و دکترا در موسسات مختلف و همچنین دانشگاه های سراسری تدریس می‌شود. معمولا دانشجویان و علاقمندان این رشته در دوران کارشناسی در رشته‌های حسابداری و یا اقتصاد و غیره تحصیل می‌کنند و در انتخاب گرایش‌های ارشد به سمت حسابرسی می‌روند.

 بهترین و کاربردی ترین نرم افزارهای حسابرسی
 نرم افزارها  ویرا را یکی از قدرتمند ترین و پرکاربردترین نرم افزار موجود حسابرسی است.
 نرم افزار سگال پرداز، آزمون پرداز، نرم افزار قیاس، نرم افزار حساب رایان، نرم افزار فراز گستر، رابین، نرم افزار کاوش فردا و بسیاری از نرم افزارهای دیگر از نرم افزارهای معروف و کاربردی حسابرسی به شمار می روند. در حال حاضر نرم افزار های پیشرفته تری نیز در جهان مورد استفاده افراد و شرکت‌های مختلف قرار می‌گیرد که احتمالاً به زودی در بازار ما هم عرضه خواهند شد.
 انواع حسابرسی
 حسابرسی به طور کلی به سه گروه حسابرس مستقل، حسابرس داخلی و حسابرس دولتی تقسیم می شود. در حسابرسی مستقل افراد جدای از سازمان و نهادی چه دولتی و چه غیر دولتی اقدام به حسابرسی می‌کنند. به این شکل که درخواست‌ها و سفارشات حسابرسی را مورد ارزیابی قرار می‌دهند. البته این مستقل بودن معنای کاربردی تری نیز دارد که در طول متن به آن اشاراتی داشتیم.
حسابرسی داخلی منظور حسابرسی توسط عناصر هر سازمان و نهاد است این حسابرس مختص یک شرکت خاص است و فرآیند حسابرسی را نیز به منظور ارائه گزارش به همان نهاد انجام می‌دهد.
حسابرسی دولتی نیز همانطور که از نامش پیداست یا برای ارائه گزارش به دولت انجام می شود و یا در نهاد‌های دولتی صورت می‌پذیرد.
 ویژگی انواع گزارش حسابرسی
 اول آن که توسط افراد صلاحیت دار باید گزارش حسابرسی تهیه شود. به این معنا که اگر حسابرسی به منظور ارائه گزارش به دولت است، باید حسابرس صلاحیت‌های لازم برای انجام این کار را داشته باشد به این معنا که هر کسی نمی‌تواند گزارش را تهیه کرده باشد. از سوی دیگر دقیق بودن حسابرسی نیز بسته به این صلاحیت دارد. بنابراین هر حسابرسی باید صلاحیت‌های لازم را دارا باشد.
 دوم آن که حسابرس باید در ارائه گزارش کاملا بی طرف باشد. بی ظرفی شاید مهم ترین اصل در انجام امور باشد بنابراین هر گزارشی باید به صورت کاملا بی طرفانه و صرفا بر اساس داده‌ها صورت گرفته باشد.
 سوم آن که حسابرسان باید به مدارک و اسناد معتبر استناد کنند. در غیر اینصورت گزارش حسابرسی از اعتبار برخوردار نخواهد بود.
و چهارم آن که اظهار نظر دقیقی در خصوص اصول حسابداری انجام شده داشته باشند. همانطور که بارها گفتیم باید در گزارشات نیز در خصوص فرآیند حسابداری و صحت یا مشکلات آن گزارش دقیقی صورت گرفته باشد.


 درآمد و بازار کار حسابرسی
 حسابرسی هرچند گستردگی حسابداری را ندارد و احتمالاً آگهی های کمتری برای استخدام حسابرس دیده‌اید اما استخدام حسابرسان در کارخانه ها، مراکز دولتی مانند گمرک و یا نهاد های مالیاتی و دارایی بسیار اهمیت دارد.
 همانطور که گفتیم یکی از شاخه های حسابرسی، حسابرسی دولتی است. از آن جایی که موسسات دولتی بسیار زیاد هستند و هر ساله نیاز است تا فرآیند مالی آن‌ها مورد حسابرسی قرار بگیرد تعداد زیادی از افراد به استخدام این موسسات در می‌آیند.اما در کنار این موضوع حسابرسی به صورت مستقل نیز صورت می‌گیرد. حتی بسیاری اقدام به تاسیس شرکت های حسابرسی کرده اند و با درخواست سفارش از موسسات و نهادها و یا شرکت ها و کارخانه ها فرایند حسابرسی را برای آن‌ها انجام می‌دهند.
 درآمد حسابرسی با توجه به سفارشات و کارهایی که صورت می‌گیرد تعیین می شود بنابراین به طور کلی می‌توان گفت که حسابرسی یکی از پردرآمدترین مشاغل رسمی و غیررسمی در کشور ما در حال حاضر محسوب می شود البته که حسابرسی در جهان نیز جایگاه بسیار ویژه ای دارد.